Najczęściej zadawane pytania

Nasza strona o GNU/Linux pokrywa esencjalne informacje. Mamy nadzieję że ta lista FAQ może pomóc jeśli jesteś bardziej ciekawy.

Question marks

Pytania Ogólne

Czy "GNU/Linux" i "Linux" się różnią?

Dalej odsyłasz do jednej i innej alternatywy. O co z tym chodzi?

Oryginalnie, Linux nawiązyje do najważniejszej części(zwanej kernelem/jądrem) które zawierają się w systemie GNU. Co użytkownicy wykorzystują dzisiaj, aby być dokładnym to "dustybucja systemu GNU/Linux".

W praktyce, słowo "Linux" przyjęło się dużo lepiej (jak można było się spodziewać) i dzisiaj ludzie nawiązują do całego systemu po prostu jako "Linux". Powoduje to dość sporo kontrowersji.

Nazwanie systemu GNU/Linux jest dużo bardziej sensowne, praktyczne (użytkownicy używają bardzo dużo "GNU" i tylko trochę "Linuxa") ale też filozoficznie: siła i pęd ruchuWolnego Oprogramowania rozpoczęto z i dalej kontynuuje projekt GNU .

Nazywanie systemu Linux jest bardziej praktyczne i bardziej atrakcyjne dla użytkowników komputera którzy często wierzą że Windows jest jedyną rzeczą na świecie.

Aby uniknąć zamieszania, używamy "GNU/Linux" aby odnosić się do dystrybucji systemu który zawiera oprogramowanie GNU oraz kernel Linux. Kiedy używamy "Linux" bez części GNU, odnosimy się do kernela.

A co ma to oprogramowanie wspólnego z GNU?

Kiedy Richard Stallman rozpoczął projetkować GNU, głównym systemem w użyciu był Unix, który jest zastrzeżony. Ponieważ GNU jest podobny w działaniu do (i kompatybilny z) Unixem, ale jest wolnym oprogramowaniem, wymyślił pojęcie GNU oznaczające GNU's Not Unix(GNU nie jest Unixem). Jest to akronim rekurencyjny. Jeśli podoba ci się ten rodzaj humory, sprawdź co oznacza GNU Hurd.

Czy Linux jest zarejestrowanym znakiem towarowym?

Tak. Nie możesz sprzedawać jakiegokolwiek oprogramowania pod nazwą Linux®. Znak towarowy jest utrzymywany przez Linux Mark Institute.

Czy GNU/Linux jest jedynym dostępnym darmowym systemem operacyjnym?

Nie. GNU/Linux jest zdecydowanie najczęściej używanym wolnym systemem; jednak istnieje wiele innych systemów.

Te uwzględniają pochodne UNIXa FreeBSD, NetBSD, OpenBSD, klon BeOS Haiku OS, klon Windows NT ReactOS, klon DOSa FreeDOS i Syllable, żeby wymienić kilka.

Czy macOS jest dystrybucją GNU/Linuxa?

Nie. Istnieje kilka komponentów wolnego oprogramowania w macOS i jest on technicznie podobny do systemów GNU/Linux. Ale ogólnie rzecz biorąc, jest to zastrzeżone oprogramowanie : wszystkie zagadnienia dotyczące Windows odnoszą się również do niego.

Rozumienie wolnego oprogramowania

Czy "Open Source" i "Wolne Oprogramowanie" to, to samo?

Tak i nie. Z technicznego punktu widzenia zdecydowana większość programów open source to wolne oprogramowanie i vice versa.

Jeśli chodzi o filozofię, sprawy mają się zupełnie inaczej. Termin "open source" został wymyślony, aby uczynić "wolne oprogramowanie" bardziej atrakcyjnym, jego zwolennicy postrzegają oprogramowanie open source jako lepszy sposób tworzenia oprogramowania.

Zwolennicy terminu "wolne oprogramowanie" cenią sobie wolność, a nie tylko sposób, w jaki oprogramowanie jest tworzone, a zatem argumentują, że termin "open source" pomija sedno.

Wybór terminu zależy po prostu od wizji oprogramowania.

Dlaczego niektóre dystrybucje GNU/Linux są sprzedawane, a nie rozdawane?

Niektóre strony internetowe faktycznie sprzedają dystrybucje GNU/Linuksa. Dlaczego więc piszesz, że jest „darmowy i dostępny bez opłat"?

Koncepcja wolnego oprogramowania odnosi się do wolności, a nie ceny. Masz wolność kopiowania, studiowania, modyfikowania i rozdawania wolnego oprogramowania.

Większość firm tworzących wolne oprogramowanie zarabia pieniądze sprzedając usługi związane z ich oprogramowaniem, a nie samo oprogramowanie. Czasami odbywa się to poprzez sprzedaż wszystkiego w pakiecie: klient kupuje jednocześnie płytę CD, książkę i umowę wsparcia. Oprogramowanie może nadal gwarantować swobody użytkownika.

Więcej:

Dlaczego niektóre dystrybucje GNU/Linuksa nie są w pełni wolne?

Niektóre dystrybucje GNU/Linux są dostępne bezpłatnie, ale zawierają restrykcyjne oprogramowanie. Dlaczego tak jest?

Istnieją zazwyczaj trzy rodzaje polityk dotyczących włączania niewolnego oprogramowania:

  • Niektóre dystrybucje GNU/Linux zezwalają na niewolne oprogramowanie w celu umożliwienia funkcjonalności sprzętu. Dzieje się tak, ponieważ niektórzy producenci sprzętu, tacy jak NVidia, nie dbają o swobody swoich klientów i wydają tylko ograniczające oprogramowanie układowe i sterowniki (niektórzy nawet nie wydają niczego, jak Broadcom). Są one dostępne bezpłatnie (jako freeware), ale na restrykcyjnych licencjach. Dystrybucje takie jak Ubuntu i Fedora zawierają takie komponenty w celu poprawy kompatybilności sprzętowej.
  • Niektórzy dystrybutorzy GNU/Linuksa nie idą na kompromis w kwestii wolności oprogramowania i upewniają się, że ich dystrybucje są całkowicie wolne. Tak jest w przypadku Debiana (choć w razie potrzeby można zainstalować niewolne oprogramowanie).
  • Niektórzy dystrybutorzy GNU/Linuksa łączą wolne i restrykcyjne oprogramowanie bez rozróżnienia. Tacy dystrybutorzy nie chcą, aby użytkownicy myśleli o ich wolności i raczej reklamują tylko techniczne możliwości ich produktu. Używanie takich dystrybucji nie jest dużo lepsze niż używanie Windows. Cenimy twoją wolność i zalecamy ostrożny wybór!
Czy macOS także jest wolnym systemem operacyjnym?

Czy wszystkie powody, dla których warto unikać systemu Windows, mają zastosowanie do macOS?

Użytkownicy komputerów Mac często uważają, że są zwolnieni z ograniczeń związanych z systemem Windows. Niestety tak nie jest.

macOS posiada kilka niskopoziomowych komponentów które są free software; a Apple wkłada mniej energii na blokowanie klienta (z kilkoma godnymi uwagi staraniami takimi jak BootCamp).

Jednakże, użytkownik jest dalej fundamentalnie ograniczony – ze względu na zastrzeżoną licencje, on/ona nie może używać macOSa do wszyskich zamiarów ani kopiować, studiować czy redystybuować go.

Na szczęście ponieważ te wolności są bardzo znaczące, jest to możliwe aby korzystać z popularnych dystrybucji GNU/Linux (takich jak Ubuntu) na komputerach Mac.

Czy użytkownicy GNU/Linux nie są tymi którzy tworzą nilegalne pobrania?

Czy GNU/Linux nie jest o crackowaniu, "piractwie" i innych nielegalnych stron z pobraniami?

Nie. Niezależnie czy czytałeś czy słyszałeś o tym, powinieneś zaktualizować swoje spojrzenie. GNU/Linux jest kompletnie oddzielny od takich rzeczy. Niezależnie czy chcesz je robić czy wolisz inteligentne, legalne pobrania, GNU/Linux będzie działał tak dobrze jak Windows. Niestety nie możesz zidentyfikować gangsterów poprzez markę ich auta; ta sama zasada występuje dla ich systemu operacyjnego.

GNU/Linux został stworzony przez ludzi którzy nie lubią myśleć o wszystkich komputerach na świecie uruchamiających zastrzeżone produkty tylko jednej firmy. Na pewno nie ma w tym nic złego!

Czytaj więcej w artykule: Jak można niewłaściwie zrozumieć Wolne Oprogramowanie.

Czy GNU/Linux to forma komunizmu?

"Każdy musi być wolny" i "Nikt nie posiada niczego" brzmi trochę przerażająco. Czy GNU/Linux u ich GPL czymś dla anarchistów i komunistów?

GNU/Linux nie ma nic wspólnego z systemem politycznym i każdy – bezwzględu na ich poglądy polituczne – może z niego korzystać. Wyjaśniamy to wprost w naszym artykule "Jak można niewłaściwie zrozumieć Wolne Oprogramowanie".

Instalowanie GNU/Linuxa

Czy GNU/Linux przychodzi preinstalowany na komputerach?

Tak. LinuxPreloaded.com zbudował stronę specjalnie z tego powodu, wymienianie przedawców oferujących laptopy i komputery stacjonarne z GNU/Linux.

Zauważ że kupowanie nowego sprzętu nie jest konieczne aby kożystać z GNU/Linux!

Czy GNU/Linux jest dostępny w moim języku?

Tak. Wszysktie główne dystrybucje, takie jak te które zalecamy, są dostępne w głównych językach wokół i mają wsparcie dla wielu typów klawiatur.

W przedziwieństwie do Windowsa, wszystkie języki są zawarte na instalce CD, więc nie ma potrzeby pobierania (lub placenia za!) innej wersji jedynie by zminić język na twoim komputerze.

Czy to legalne aby zainstalować GNU/Linux na moim komputerze?

Mam lśniącą naklejkę Windowsa na nim! Czy mogę usunąć Windowsa lub używać go razem z GNU/Linux?

Tak. Jest to absolutnie, w pełni legalne, zakładając oczywiście że to twój komputer!

Naklejka to czysty marketing, nie ma legalnej wartości. Wierzymy że to jest jedno fundametalne prawo aby wybrać jakie oprogramowanie uruchamiasz na własnym sprzęcie.

Tak na prawdę to prawo jest zagrożone przez powstanie rzeczy takich jak DRM and Trusted Computing(DRM i zaufane zastosowanie komputerów).Przeczytaj nasz artykół "Opowiedz się za wolnym społeczeństwem" po więcej informacji.

Czy miszę kupić nowy komputer żeby używać GNU/Linux?

Wcale nie. Zadziała szczęśliwie na twoim własnym komputerze.

Jedyna rzecz o którą możesz się martwić to bardzo nowy sprzęt specialistyczny, taki jak karty graficzne. Poza tym, prawie wszystkie dystrybucje GNU/Linux działają na normalnym PC(często nazywanymi komputerami "i386" lub "x86"), komputerach z 64-bitowym procesorem i komputerami Apple Mac. Przeczutaj jak wypróbować lub zainstalować GNU/Linux na twoim komputerze, czy to zamiast czy razem z Windowsem.

Używanie GNU/Linuxa

Czy Microsoft Office działa na GNU/Linuxie?

Nie. Jest to teoretycznie możliwe żeby zaadaptować Microsoft Office na GNU/Linux ale Microsoft nie jest zwolennikiem pozwalania użytkownikom Office'a na wybranie systemu operacyjnego.

Jednakże, kompletny, darmowy, niezawodny pakiet office istnieje: LibreOffice. Albo możesz wybrać jego bliskiego kuzyna, Apache OpenOffice. Oba bezproblemowo użyją istniejących plików w formatach MS-Word, MS-Excel, and MS-PowerPoint, i są na prawde wolne i darmowe. A także działają równie dobrze na Windowsie jak i na GNU/Linux.

LibreOffice logo Apache OpenOffice logo
Czy mogę odtwarzać moje DVD i MP3 na GNU/Linux?

Prostą odpowiedzią na to pytanie byłoby "tak", jednakże to jedynie połowicznie prawda.

Wiele dystrybucji GNU/Linux nie uwzględnia odtwarzacza MP3 przez sytuacje patentową formatu MP3. Te problemy z patentem nie dotukają użytkownika bezpośrednio, więc większość dystrybucji czyni to łatwą rzeczą aby zainstalować wsparcie MP3 przez internet po instalacji, umożliwiając legalne odtwarzanie plików MP3, dla niekomercyjnego użytkowania.

DVD z drugiej strony to trochę bardziej skomplikowana sytuacja. Większość, jeśli nie wszystkie, DVD są zaszyfrowane korzystając z systemu zwanego "CSS". Istnieje szeroko wspierane wolne oprogramowanie, zwane libdvdcss, zdolne do odszyfrowania wideo na DVD. Jednakże, omijanie restrykcji na twoim DVD jest nielegalne w wielu miejscach na świecie, w tym USA i Unia Europejskiej.

Nie ma legalnego sposobu na odtwarzanie DVD na GNU/Linux gdzie libdvdcss jest nielegalne. Firma Fluendo stworzyła (zamkniętą) applikacje do tego celu która może zostać zakupiona na ich stronie.

Nie zaszyfrowane DVD, które zawierają większość domowej roboty DVD, odtwarza się bezproblemowo z użyciem tylko wolnego oprogramowania.

Więcej w sieci:

Czy mogę grać w popularne gry 3D na GNU/Linux?

I tak, i nie. Niektóre gry, na przykład seria Quake, Dota, Counter-Strike, Tomb Raider, Portal, Left 4 Dead i wiele innych posiadają swoją wersję na GNU/Linuxa. Jest także dobra selekcja gier dystybuowanych na platformach online które sprzedają wiele wysokiej klasy gier dla GNU/Linux:

Steam Logo GOG.COM logo itch.io logo Humble Bundle logo

Większość popularnuch gier działa jedunie na Windowsie i czasem na macOSie. Niektóre gry na Windowsa mogą być uruchomione na GNU/Linux z pomocą Wine lub jego zamkniętej wersji CrossOver, który zawiera trochę nieprzyjemnych trudów dla użytkownika. Po liste gier działających na Wine, zobacz ich baze danych gier. Jest także Proton, narzędzie wydane przez Valve Software które zostało zintegrowane ze Steam Play aby ułatwić jak najbardziej granie w gry Windowsowe na GNU/Linux, sprowadza się to do klinięcia przycisku graj na Steamie. Dla listy gier działających z Protonem, zobacz ich baze danych gier.

Czy powinienem/powinnam zainstalować oprogramowanie antywirusowe na GNU/Linux?

Pokrótce: Nie. Jeśli po prostu nigdy nie uruchomisz niezauifanego oprogramowania zalogowany jako root(lub odpowiednik), wszystkie "skanery wirusów" na świecie będą w najlepszym wypadku zbędne; w najgorszym wręcz szkodliwe. "Wrogie" programy (w tym wirusy) są prawie nie doznalezienia w świecie GNU/Linux – i nie stanowią dla niego prawdziwego zagrożenia – ponieważ brak im uprawnień superużytkownika, a ponieważ administratorzy GNU/Linux żadko bywają na tyle głupi żeby uruchamiać niezaufane programu jako superużytkownik, a także tradycja użytkowników GNU/Linux i zalecane źródła przywilejowanych programów cieszą się kontrolą na paranoicznym poziomie (taką że każde nieautoryzowane zmiany byłyby wykryte i poprawione).

Dla rozwinięcia: Dalej nie. Jakikolwiek program w pudełku GNU/Linux, włączając wirusy, może jedynie zrobić to co może użytkownik który go uruchomił. Prawdziwi użytkownicy nie mają uprawnień by skrzywdzić system (tylko superużytkownik to może), więc program który uruchamiają także nie może tego zrobić.

Zobacz nase "GNU/Linux FAQ - wirusy" po więcej informacji na ten temat.

Więcej pytań?

Jeśli masz jakieś pytania nie pokryte tutaj, jest wiele społeczności do twojej pomocy. Nasza sekcja "Więcej" pomoże ci znaleźć odpowiednie miejsce gdzie zapytać.

Jeśli znasz jakieś często zadawane pytania na które nie daliśmy jeszcze odpowiedzi, daj nam znać albo zgłoś problem.