Ga voor een vrije samenleving

Er is veel meer van belang bij software dan betrouwbaarheid ("Open Source" zijn): wat echt telt zijn de vrijheden die je krijgt. Kun je ervan leren? Kun je er op voortbouwen? Kun je het verspreiden? Dat is wat wij met "vrije software" bedoelen.

Ik verzin nieuwe woorden, zinnen, analogiën, en allerlei aardige dingen in de Engelse taal, en mensen vertellen dat na en verdienen geld door over dingen te praten waarover ik het heb gehad.

Als ik zou proberen af te schermen waar ik over praat en schrijf, zoals een propriëtair-softwarebedrijf dat doet, dan zou de hele wereld van het spreken, schrijven en de media één grote rechtsverhandeling worden en transactiekosten zouden onbetaalbaar zijn.

Geen bizar concept

Voor veel gebruikers klinkt het vreemd dat software vrij zou moeten zijn, doordat geen van Microsofts producten het zijn. Onze samenleving werkt echter prima met veel vrijheden, zoals:

Ondanks dat niemand yoga bezit, is het een levendige handel van 30 miljard dollar in de V.S.

  • Geen enkele kok zal je verbieden zijn recept aan te passen of er andere recepten uit te maken. De voedingsindustrie bloeit ondanks de wettelijke verplichting om de ingrediënten te vermelden.
  • Een eerlijk rechtssysteem staat eenieder toe om alle stukken en verslagen te lezen. Niet alleen het resultaat (de laatste betogen), maar het hele proces is volledig open.

Vrije software is als "vrije meningsuiting" en "vrije marktwerking": ze zijn nodig voor een vrije samenleving. Niet overtuigd? Laten we propriëtaire software nog eens onder de loep nemen.

Propriëtaire software over de schreef

De beperkingen van propriëtaire software gaan verder dan veiligheidsmaatregelen (zie ons artikel over broncode): op dit moment hindert propriëtaire software de verspreiding van cultuur en informatie. Dit gebeurt voornamelijk met twee technologiëen:

Digital Restrictions Management 1 (DRM)

Het idee achter DRM 1 is om toegang tot bestanden in te perken. Gebruikers lopen hier tegenaan wanneer ze bijvoorbeeld muziek kopen bij iTunes en deze op slechts één speler, van slechts één merk mogen afspelen. Op die manier bestrijden bedrijven schending van het copyright, maar beperken ze ook de toegang van gebruikers tot hun bestanden.

DRM is controle over de inhoud

Behalve dan dat deze controle niet bij de eindgebruiker ligt. Het oorspronkelijke doel van DRM is begrijpelijk, maar de implicaties voor de stroom van informatie en cultuur in een samenleving zijn beangstigend.

  • Stel je een boek voor, dat na één keer lezen automatisch dichtgelijmd zou worden.
  • Stel je bestanden voor die zichzelf vernietigen wanneer je ermee naar buiten wilt lopen.
  • Stel je telefoons voor die alleen werken als degene die je wilt bellen hetzelfde merk en model huurt.

Klinkt bizar? Dit is wat Trusted Computing inhoudt.

Trusted Computing (TC)

Trusted Computing (soms beter aangeduid met "Treacherous Computing") houdt in dat een computer alleen "Vertrouwde" Software kan draaien. Het is bedoeld als onontkoombare beveiliging tegen overlast (zoals virussen of spyware) en schendingen van copyright (mensen die propriëtaire software kopiëren).

Trusted Computing is controle over de computer

Het probleem met Trusted Computing is dat jij niet kunt bepalen wat je vertrouwt en wat niet. Je computer kan bijvoorbeeld weigeren programma's te draaien die niet zijn goedgekeurd door het softwarebedrijf – programma's die bestanden meegenomen van je werk kunnen openen, of je buurvrouws DVD kunnen afspelen of je opstel kunnen opsturen naar iemand met een ander programma.

Er opent een scala aan mogelijkheden voor bedrijven die profiteren van het beperken van jouw computeractiviteiten (zoals producenten van propriëtaire-software of platenmaatschappijen). Het is ineens mogelijk DVD's uit te brengen die maar twee keer kunnen worden afgespeeld, of muziek die alleen in september kan worden beluisterd, of informatie die je kunt lezen maar niet bewaren of kopiëren. Plotseling worden Trusted Computing en DRM afstandsbedieningen van inhoud.

Trusted Computing maakt het in feite mogelijk dat een uitgever zijn eigen wetten op auteursrecht schrijft.

De bredere impact

Veel culturele producten verschijnen nu met drie "beschermings"lagen: niet alleen door copyright en geheime code, maar ook door contracten of licenties waarvoor de gebruiker alle overgebleven rechten afstaat.

Copyright wordt steeds vaker vervangen door een klik-met-de-muis gebruikerslicentie voor de digitale inhoud. Hierbij wordt contractueel het absolute eigendomsrecht vastgelegd, terwijl de auteurswet juist bedoeld is om deze rechten niet aan uitgevers toe te kennen.


Computergebruik gaat niet alleen meer over berekeningen. We gebruiken software om te communiceren: om informatie, ideëen en cultuur uit te wisselen. Software zit in onze telefoons, auto's, mediaspelers en TVs, en beheerst zo'n beetje ieder nieuw apparaat.

DRM

Software wordt steeds vaker gebruikt om regels af te dwingen. Deze regels kunnen wettig of onwettig zijn, eerlijk of oneerlijk. Als de software niet vrij is, is het voor de gebruiker onmogelijk om deze regels te beïnvloeden.

Trusted Computing en DRM banen de weg voor een samenleving waarin cultuur en informatie niet in gewone producten worden omgezet (dat gebeurt nu, en is prima) maar in verbruiksartikelen.

Code is macht. De meeste zakelijke documenten worden tegenwoordig geschreven en versleuteld met geheime algoritmes in propriëtaire software. Hoe moet dat met de boeken, foto's, films, essays, animaties, muziek en het nieuws van morgen? Propriëtaire programma's als Windows missen transparantie. Uit zulke software kunnen geen vrije cultuur of vrije samenleving voortkomen.

Mogen we je aanraden naar GNU/Linux over te stappen?



  1. ^ Merk op dat DRM vaak wordt aangeduid met "Digital Rights Management", hoewel het weinig met rechten van doen heeft – "Digital Restrictions Management" is een betere naam.