Veelgestelde vragen

Op onze pagina over GNU/Linux vind je de essentiële informatie. We hopen dat deze FAQ je kan helpen als je meer wil weten.

Question marks

Algemene vragen

Is er een verschil tussen “GNU/Linux” en “Linux”?

Soms heb je het over "GNU/Linux", dan weer over "Linux". Hoe zit dat in elkaar?

Oorspronkelijk verwijst Linux naar de kern (de "kernel") van het GNU systeem. In strikte zin zijn het "distributies van het GNU/Linux-systeem".

In praktijk is het woord "Linux" (logischerwijze) beter aangeslagen, en daardoor wordt het hele systeem vaak gewoon "Linux" genoemd. Voor sommige mensen ligt dit echter gevoelig.

De naam GNU/Linux is preciezer, zowel technisch (je gebruikt meer "GNU" dan "Linux") als filosofisch: de vrije-softwarebeweging is begonnen met het GNU project.

Aan de andere kant is de naam Linux praktischer en aantrekkelijker voor computergebruikers die niets anders kennen dan Windows.

Om verwarring te voorkomen, gebruiken we "GNU/Linux" om te verwijzen naar distributies van het besturingssysteem welke GNU software en het Linux kernel gebruiken. Als we "Linux" zonder het GNU gedeelte gebruiken, verwijzen we naar de kernel.

Vanwaar de naam GNU?

Toen Richard Stallman begon met de ontwikkeling van GNU, gebruikte men voornamelijk Unix, een propriëtair besturingssysteem. GNU is compatibel met Unix, en biedt een gelijkaardige functionaliteit aan, maar GNU is vrije software. Daarom gaf Stallman zijn project de naam GNU, wat staat voor GNU's Not Unix. GNU is een recursief acroniem. Als je van dit soort grapjes houdt, moet je zeker opzoeken wat GNU Hurd betekent.

Is Linux een geregistreerd handelsmerk?

Ja. Je kunt niet willekeurige software verspreiden onder de naam Linux®. Het handelsmerk is eigendom van the Linux Mark Institute.

Is GNU/Linux het enige vrije besturingssysteem beschikbaar?

Nee. GNU/Linux is verreweg het meest gebruikte vrije systeem, maar er bestaan nog andere.

Dit zijn onder andere de UNIX-klonen FreeBSD, NetBSD, OpenBSD, de BeOS-kloon Haiku OS, de Windows-NT-kloon ReactOS, de DOS-kloon FreeDOS, en Syllable, om er maar een paar te noemen.

Is macOS een GNU/Linux-distributie?

Nee. macOS gebruikt een aantal vrije-softwarecomponenten, en qua werking lijkt het op een GNU/Linux-systeem. Maar het blijft propriëtaire software; alle Windows-problemen zijn ook van toepassing op macOS.

Vrije software begrijpen

Is er een verschil tussen “Open Source” en “Vrije Software”?

Ja en nee. In de praktijk zijn de meeste open-sourceprogramma's vrije software, en omgekeerd.

Vanuit filosofische hoek zijn er wel verschillen. De term “open source” werd ingevoerd om “vrije software’ aantrekkelijker te maken; aanhangers zien het open-sourcemodel als een betere manier om software te maken.

Aanhangers van "vrije software" leggen meer nadruk op de vrijheid dan op de manier waarop de software gemaakt wordt en vinden dat "open source" aan de essentie voorbij gaat.

Welke term je gebruikt hangt af van je visie op software.

Waarom zijn sommige GNU/Linux-distributies te koop, en niet gratis?

Sommige websites verkopen GNU/Linux-distributies. Hoe kun je dan beweren dat het "vrij als in vrije meningsuiting en gratis verkrijgbaar" is?

Het concept van vrije software heeft betrekking op vrijheid, niet op prijs. Je bent vrij om de software te kopiëren, te bestuderen, aan te passen en weg te geven.

De meeste bedrijven die vrije software ontwikkelen verdienen geld door diensten rond hun software te verkopen, in plaats van de software zelf. Vaak gebeurt dit door alles als een pakket te verkopen: de gebruiker koopt de CD, het boek, en een onderhoudscontract in een keer. Op die manier is je vrijheid nog steeds gegarandeerd.

Meer:

Waarom zijn sommige GNU/Linux-distributies niet geheel vrij?

Sommige GNU/Linux-distributies zijn gratis verkrijgbaar, maar bevatten software met restricties. Waarom?

Typisch zijn er drie zienswijzen omtrent het incorporeren van niet-vrije software:

  • Sommige GNU/Linux-distributeurs laten niet-vrije software toe om bepaalde hardware te laten werken. Dit gebeurt doordat sommige hardwareproducenten, zoals NVidia, zich niet interesseren voor de vrijheid van hun gebruikers, en enkel niet-vrije firmware en drivers verspreiden (sommigen verspreiden zelfs helemaal niets, zoals bijvoorbeeld Broadcom). Deze software is gratis beschikbaar ("freeware"), maar onder een niet-vrije licentie. Distributies zoals Ubuntu en Fedora gebruiken dit soort software om meer hardwarecompatibiliteit aan te bieden.
  • Sommige GNU/Linux-distributies willen niet afwijken van de vrijheid van software, en zorgen ervoor dat hun distributie volledig vrij is. Dit is bijvoorbeeld het geval met Debian (hoewel niet-vrije software kan worden geïnstalleerd indien nodig).
  • Sommige GNU/Linux-distributeurs zetten vrije en niet-vrije software zonder onderscheid bij elkaar. Ze geven minder om de vrijheid van de gebruikers, en adverteren enkel de technische kwaliteiten van hun product. Deze distributies hebben dezelfde problemen als Windows; kies dus verstandig als je je vrijheid belangrijk vindt!
Is macOS ook een vrij besturingssysteem?

Zij alle redenen om Windows te vermijden ook van toepassing op macOS?

Mac-gebruikers denken vaak dat ze gespaard blijven van de Windows-restricties. Helaas is dat niet het geval.

macOS heeft een aantal vrije low-level componenten, en Apple steekt minder energie in "customer lock-in" (een opmerkelijk initiatief is bijvoorbeeld BootCamp).

Toch is de eindgebruiker aanzienlijk beperkt in zijn vrijheden – door de niet-vrije licentie kan hij/zij macOS niet zomaar voor alles gebruiken, kopiëren, bestuderen, aanpassen of herverdelen.

Gelukkig is het wel mogelijk om populaire GNU/Linux-distributies (zoals Ubuntu) op Mac-computers te installeren.

GNU/Linux-gebruikers, zijn dat niet die illegale downloaders?

Heeft GNU/Linux niet te maken met kraken, "piraterij" en websites met illegale downloads?

Nee. Waar je dit ook hebt gehoord; vergeet het maar weer. Linux heeft hier niets mee te maken. Of je nu illegaal of intelligent en legaal wilt downloaden, dit kan onder GNU/Linux net zo goed of slecht als onder Windows. Je kunt gangsters niet herkennen aan hun auto; hetzelfde geldt voor hun besturingssysteem.

GNU/Linux is ontwikkeld door mensen die willen vermijden dat alle computers in de wereld aangestuurd worden door software van hetzelfde bedrijf. Daar is niets verkeerd mee!

Lees meer in het artikel: Hoe je Vrije Software verkeerd kunt begrijpen.

Is GNU/Linux een vorm van communisme?

"Alles moet vrij zijn" en "niemand is eigenaar van wat dan ook". Het klinkt wat angstaanjagend. Zijn GNU/Linux en zijn GPL iets voor anarchisten of communisten?

GNU/Linux heeft niets te maken met politieke systemen en iedereen – onafhankelijk van hun politieke visie – kan het gebruiken. Dit is besproken in ons artikel "Hoe je Vrije Software verkeerd kunt begrijpen".

GNU/Linux installeren

Wordt GNU/Linux voorgeïnstalleerd op computers?

Inderdaad. De website LinuxPreloaded.com geeft een overzicht van leveranciers die desktops en laptops met GNU/Linux voorgeïnstalleerd verkopen.

Merk op dat het niet nodig is nieuwe hardware te kopen om GNU/Linux te gebruiken!

Is GNU/Linux in mijn eigen taal verkrijgbaar?

Ja. Alle grote distributies, zoals diegene die we aanbevelen, zijn beschikbaar in vele talen, en er is ondersteuning voor verschillende toetsenbordtypes.

Iedere installatie-CD kan gebruikt worden om Linux in eender welke taal te installeren. Geen Windows-toestanden dus waarbij je een hele nieuwe versie moet downloaden (of betalen) om gewoon de taal van het systeem te wijzigen.

Is het legaal om GNU/Linux op mijn computer te installeren?

Er kleeft een blinkende Windows-sticker op! Mag ik Windows verwijderen of GNU/Linux bij-installeren?

Ja. Zolang het je eigen computer is, is dit volledig legaal!

De sticker is enkel marketing, en heeft geen juridische waarde. Wij vinden het een fundamenteel recht te mogen kiezen welke software je op je eigen hardware gebruikt.

Dit recht wordt echter bedreigd door de opkomst van zaken zoals DRM en Trusted Computing. Meer informatie vind je in Voor een vrije samenleving.

Moet ik een nieuwe computer kopen om GNU/Linux te gebruiken?

Helemaal niet. Je kunt gemakkelijk GNU/Linux gebruiken op je huidige computer.

Alleen als je heel recente of speciale hardware gebruikt (zoals sommige grafische kaarten) is het mogelijk dat die niet ondersteund worden door GNU/Linux. Maar als dat niet zo is kunnen vrijwel alle GNU/Linux-distributies gebruikt worden op "normale" PC's (vaak "i386-" of "x86-computers" genoemd), op 64-bitcomputers en op Apple Macs. Lees hoe je GNU/Linux kunt proberen of installeren op je computer; je kunt je Windows-installatie vervangen door GNU/Linux, of GNU/Linux naast Windows draaien.

GNU/Linux gebruiken

Kan ik Microsoft Office gebruiken onder GNU/Linux?

Nee. Technisch is het mogelijk om Microsoft Office aan te passen voor GNU/Linux, maar Microsoft wil niet dat Office-gebruikers hun besturingssyteem kunnen kiezen.

Er bestaat echter volledig vrije en betrouwbare office software: LibreOffice. Of je kunt kiezen voor het verwante alternatief Apache OpenOffice. Je kunt met beide zonder problemen je bestaande bestanden van MS Word, MS Excel en MS PowerPoint gebruiken, en het is volledig vrij (én gratis!). Je kunt ze zowel onder Windows als onder GNU/Linux gebruiken.

LibreOffice logo Apache OpenOffice logo
Kan ik mijn DVD's en MP3's afspelen onder GNU/Linux?

Het gemakkelijke antwoord op deze vraag zou "ja" zijn, maar dit is maar de helft van het verhaal.

Heel wat GNU/Linux-distributies bieden geen software aan om MP3's af te spelen, om wille van patenten op het MP3 formaat. Voor de gebruiker vormt dit echter geen probleem, en om die reden maken de meeste distributies het vrij gemakkelijk om MP3-ondersteuning via het internet te installeren na de installatie van de distributie. Op die manier kun je op legale wijze MP3-bestanden afspelen, als het voor niet-commercieel gebruik is.

Voor DVD's ligt het wat moeilijker. De meeste (zo goed als alle) DVD's zijn geëncrypteerd via “CSS”. Er bestaat vrije software die geëncrypteerde DVD video's kan afspelen, namelijk libdvdcss. Helaas is het omzeilen van encryptiesystemen op DVD's illegaal in veel plaatsen in de wereld, waaronder de Verenigde Staten en de Europese Unie.

Er is een legale manier om DVD's af te spelen onder GNU/Linux waar libdvdcss illegaal is. Het bedrijf Fluendo heeft een (niet-vrije) toepassing ontwikkeld die je via hun website kunt kopen.

Niet-geëncrypteerde DVD's, zoals DVD's die je zelf maakt, kunnen perfect afgespeeld worden met enkel vrije software.

Meer info op het web:

Kan ik populaire 3D spellen spelen onder GNU/Linux?

Ja en nee. Sommige games, bijvoorbeeld de Quake-serie, Dota, Counter-Strike, Tomb Raider, Portal, Left 4 Dead en nog veel meer hebben GNU/Linux-versies. Er is ook een goede selectie van online game-distributieplatforms die veel hoogwaardige games voor GNU/Linux verkopen:

Steam Logo GOG.COM logo itch.io logo Humble Bundle logo

Helaas werken de meeste populaire games alleen onder Windows of soms onder macOS. Sommige Windows-spellen kunnen onder GNU/Linux worden gedraaid met Wine of de niet-vrije variant CrossOver, na wat vervelende handelingen door de gebruiker. Voor een lijst van spellen die onder Wine werken, zie hun games database. Er is ook Proton, een tool uitgebracht door Valve Software dat is geïntegreerd met Steam Play om het spelen van Windows-spellen op GNU/Linux net zo eenvoudig te maken als het indrukken van de Play-knop in Steam. Voor een lijst van spellen die onder Proton werken, zie hun games database.

Zou ik anti-virus software moeten installeren onder GNU/Linux?

Hier is de korte versie van het antwoord: Nee. Als je simpelweg nooit niet-vertrouwde applicaties uitvoert terwijl je als de root gebruiker bent ingelogd (of iets vergelijkbaars), zullen "virusscanners" in het gunstigste geval overbodig zijn; in het ergste geval zelfs schadelijk. "Schadelijke" applicaties (inclusief virussen) zijn bijna niet te vinden in de GNU/Linux wereld – en zullen ook geen echte bedreiging vormen – omdat zij geen superuser(admin)-rechten hebben, en omdat GNU/Linux-beheerders zelden stom genoeg zijn om niet-vertrouwde applicaties als superuser uit te voeren, en omdat de gebruikelijke en aanbevolen softwarebronnen van GNU/Linux-gebruikers aan paranoïde-graad onderzoek onderhevig zijn (zodat onbevoegde aanpassingen opgemerkt en opgelost worden).

Hier is het lange antwoord: Nog steeds nee. Alle applicaties op een GNU/Linux-systeem, virussen meegenomen, kunnen alleen doen wat de gebruiker die het uitvoert kan doen. Echte gebruikers mogen het systeem geen schade toebrengen (alleen een superuser-account kan dat), en de applicaties die ze uitvoeren dus ook niet.

Zie onze "GNU/Linux virus FAQ" voor meer details over dit onderwerp.

Meer vragen?

Als je een vraag hebt die hier niet ter sprake komt zijn er vele plaatsen waar je geholpen kunt worden. Onze "Meer"-sectie zal je wijzen waar je een antwoord kunt vinden.

Als je een veelgestelde vraag weet die we nog niet hebben beantwoord, laat het ons dan weten, of maak een ticket aan.